“Durf te dromen, durf te innoveren”

Hoe groener we de wereld maken, hoe veiliger het er uiteindelijk zal zijn voor huidige en toekomstige generaties. Maar voorlopig zorgt de klimaatcrisis voor onveiligheid. Tom Middendorp, voormalig Commandant der Strijdkrachten en Jeannine Peek, algemeen directeur van Capgemini Nederland en boegbeeld van de topsector ICT, praten daarover aan de vooravond van de jaarlijkse Capgemini Innovation Day.

Tekst: Eduard Voorn, fotografie: Ester Gebuis

De opwarming van de aarde zorgt voor klimatologische rampen. De media berichten er bijna dagelijks over. Door extreme regenval of verzengende hitte mislukken oogsten en komt als gevolg daarvan de binnenlandse voedselzekerheid in gevaar. In delen van Afrika, maar ook in Zuid-Azië trekken de bewoners daardoor weg, op zoek naar eten, drinken en vooral veiligheid.

In de optiek van oud-Commandant der Strijdkrachten (CdS) Tom Middendorp is de klimaatcrisis dan ook een urgent veiligheidsvraagstuk geworden. “De klimaatcrisis is een aanjager van ongelijkheid en onveiligheid. Ik kijk er met een geopolitieke, internationale bril naar. Klimaatverandering ontwricht samenlevingen en zelfs hele regio’s. Het leidt tot instabiliteit, extremisme en migratiestromen waar we tot hier in Nederland de gevolgen van ondervinden”, vertelt hij, in gesprek met Jeannine Peek, algemeen directeur Capgemini Nederland. Hij heeft als hoogste legerleider meegemaakt wat de klimaatcrisis voor uitwerking heeft in landen als Mali. Maar ook in veel ontwikkelde landen heeft de samenleving te maken met de gevolgen van een veranderend klimaat. Als bestuurder van een van de grootste technologie- en consultancybedrijven in Nederland, merkt Peek op dat klanten steeds vaker naar technologie en innovatie kijken om bijvoorbeeld hun CO2-uitstoot te verminderen. “Technologie helpt organisaties om CO2-data te verzamelen. Uit eigen onderzoek blijkt dat dit nog te beperkt gebeurt en dat er vervolgens nog te weinig mee wordt gedaan. Als deze data wel wordt ingezet, om bijvoorbeeld bestaande bedrijfsprocessen te verbeteren, dan kunnen bedrijven hun CO2-uitstoot nog veel verder beperken.”

Innovatieve technologie

De opwarming van de aarde is helaas een gegeven. Jaarlijks vinden veel conferenties plaats over de gevolgen van klimaatverandering. Jeannine Peek ziet de potentie van innovatieve Nederlandse technologiebedrijven: “We willen dat bedrijven meer durven te dromen en vervolgens ook een plan maken om iets met die droom of dromen te doen. Duurzaamheid, circulariteit, we kunnen er oeverloos veel gesprekken over voeren, maar als je echt iets wil bereiken moet je in actie komen.”

Middendorp leidt momenteel een wereldwijd netwerk van veiligheidsspecialisten die zich zorgen maken over de impact van klimaatverandering. Hij ziet dat veel gesprekken gaan over mitigatie (alle maatregelen die leiden tot CO2-reductie en het verminderen van de uitstoot van andere broeikasgassen, red.) en veel minder over adaptatie. “Om die fragiele landen weerbaarder te maken over de gevolgen van klimaatverandering moeten daar programma’s worden opgezet waar onze technische kennis van bijvoorbeeld water en voedsel zijn ingebed. Het Global Center on Adaptation in Rotterdam, gesteund door de UN, zoekt innovaties om adaptatieprogramma’s voor een klimaatbestendige wereld te versnellen.”

Middendorp staat daar uitgebreid bij stil tijdens de Capgemini Innovation Day 2022, die dit jaar de prikkelende titel Catch the Dream heeft. “Mijn droom is dat het Nederlandse bedrijfsleven wereldwijd leidend wordt in het vinden van oplossingen. Dat we onze innovatieve kracht inzetten om het klimaatprobleem de wereld uit helpen. Tijdens de laatste World Expo toonde Nederland een relatief goedkope techniek om water uit woestijnlucht te halen (van SunGlacier, red.). Zet zo’n installatie neer bij een boer in Mali.”

Out of the box-ideeën

De aanpak van klimaatverandering begint in ons eigen land. De opdracht hier is om de komende decennia de uitstoot drastisch terug te brengen: bedrijven die nog fossiele brandstoffen gebruiken moeten bijvoorbeeld de overstap maken naar waterstof. Verder moet er keihard gewerkt worden aan circulariteit.

Middendorp laat het terugkomen in De Klimaatgeneraal. Zijn boek verscheen dit jaar en hij droeg het op aan zijn kinderen Joris en Renee. “Het boek is bedoeld om de generatie die nu aan het roer staat wakker te schudden. Ik schaam mij voor de legacy die wij achterlaten. Het is zwak als we het laten dobberen en om het uiteindelijk onze kinderen te laten oplossen.”

Terwijl Middendorp dit vertelt, krioelt het in de centrale hal van de IT-multinational van jonge mensen. Peek doet er alles aan nieuw talent te werven, omdat zij als geen ander in staat zijn om out of the box te denken en te doen. Zo heeft een team binnen Capgemini zich vrijwillig opgeworpen om een intelligent dataplatform te ontwikkelen onder de naam FARM (Financial and Agricultural Recommendation Models). Het platform maakt gebruik van Artificial Intelligence (AI) om met behulp van onder meer satellietdata, grondmonsters en meteorologische data te bepalen welke gewassen op welk tijdstip en op welk type grond het beste gedijen. Uit deze inzichten worden gegevens gegenereerd om in samenwerking met een lokaal actieve NGO kleine boeren te adviseren in India hoe zij de opbrengst van hun gewassen kunnen verbeteren en zo bij te dragen aan een betere voedselvoorziening. “Ze zijn veel meer met de toekomst bezig dan een heleboel mensen van mijn leeftijd. Jonge talenten kijken met een frisse blik naar de materie.  Daarom vind ik dat we ons onderwijs zo moeten inrichten dat meer jongeren een bètarichting kiezen. Technologie gaat voor veel uitdagingen een oplossing leveren. Zo is er bij ons een actieve groep business analisten, IT-architecten en projectleiders bezig met de vraag hoe we software op een duurzame manier kunnen ontwikkelen en leveren. Maar we maken ook impact door onze eigen klanten duurzamer te maken. Zo hebben we ons tot doel gesteld klanten te helpen om 10 miljoen ton CO2 te besparen tegen 2030. Door het consolideren en moderniseren van hun applicatielandschap hebben we bijvoorbeeld bij een autofabrikant de CO₂-uitstoot met 50 procent kunnen reduceren. En we koppelen innovatie aan duurzaamheid. Met sensortechnologie zorgen wij er bijvoorbeeld voor dat restwarmte in de Rotterdamse haven wordt gebruikt bij het verwarmen van kassen.”

Kloof vraag en aanbod

In het gesprek tussen de twee gaat het ook over circulariteit. Ook hier kan het Nederlandse techbedrijfsleven een belangrijk rol spelen. “Onze IT-sector streeft ernaar om 65 procent van de producten die op de markt komt in gewicht terug te halen en te recyclen,” zegt Peek.

Geopolitieke spanningen kunnen ontstaan door het tekort aan grondstoffen voor bijvoorbeeld de fabricage van computerchips. “Om de wereld veiliger te maken moeten we daarom zoveel mogelijk herwinnen”, meent Middendorp. “Om de bredere problematiek tussen vraag en aanbod te overbruggen moeten we innovatiever werken aan de kant van de circulariteit. Iedereen kan op zijn vingers natellen dat we dit zo niet in stand kunnen houden op de manier waarop we nu produceren. We moeten af van de huidige productieprocessen, om in de toekomst relevant te kunnen zijn. Bedrijven in de hightech-sector hebben schaarse grondstoffen nodig. Zij kunnen helpen innoveren om chips van andere grondstoffen te maken die wat ruimer voor handen zijn. De bedrijven worden zo onderdeel van de oplossing. Door deze kennis te exporteren maken we de wereld uiteindelijk weer een stukje veiliger.”

Innovatie in tijden van klimaatverandering en economische crisis is niet langer een optie maar een must. Bij Capgemini geloven wij in innovatie die sociaal wenselijk, economisch winstgevend en technologisch haalbaar is. Lees hoe Capgemini bedrijven kan ondersteunen bij innovatieprocessen.