Food for a better world

Het zijn angstaanjagende getallen. Jaarlijks wordt er wereldwijd zo’n 2,5 miljard ton aan voedsel verspild, niet opgegeten. Het is een derde van al wat wordt geproduceerd. Met de helft van deze verspilling kan in één keer de honger onder 870 miljoen mensen worden opgelost. In Nederland gaat het om zeker 2 miljoen ton. De verspilling vindt plaats in de gehele keten: van kas of boerenland tot en met de consument thuis, of in een restaurant. Die voedselketen heeft veel schakels, en in elk onderdeel ervan vindt verspilling plaats.

Maar dat is niet de enige negatieve kant van het verspillen van voedsel. Van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen komt 8 tot 10 procent voor rekening van voedselverspilling. Om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graad Celsius en een einde te maken aan het verlies van biodiversiteit moet er echt iets fundamenteels gebeuren. Er zijn geen signalen dat dit op korte termijn minder gaat gebeuren. De wereldbevolking groeit de komende decennia richting de 10 miljard; een deel daarvan zal gaan behoren tot de middenklasse. Deze groei heeft een enorme impact op de toekomst van ons voedselecosysteem, omdat die middenklasse bijvoorbeeld meer vlees en groenten zal eten.

Food for A Better World

Bij Capgemini waren de onthutsende cijfers en de bredere ontwikkeling op gebied van inmiddels verplichte ESG-rapportages (Environmental, Social & Governance) aanleiding om een initiatief, een beweging, te starten onder de naam Food for A Better World. “De transitie naar een gezonder en duurzamer voedselsysteem is een grote uitdaging en moet worden versneld. Het is alleen op te lossen op een manier die verder gaat dan wat individuele partijen in de keten nu kunnen. Iedereen is er wel mee bezig, maar is beperkt in hun eigen impact daarop. Dus het bij elkaar brengen van partijen in de voedselketen via Food for A Better World moet leiden tot een systeemverandering. Deze beweging jaagt verandering aan en bestaat uit vier onderdelen: voedselverspilling, inzicht in de gehele keten, duurzame en gezondere producten en de gezondheid van de consument.”

Aan het woord is Kees Jacobs van Capgemini, die focust op de internationale voedselwaardeketen (retailers, fabrikanten en de agri-sector). Terwijl hij zijn verhaal doet, luistert Joost Smit aandachtig mee. Voor Google is hij vanuit de clouddivisie betrokken bij Food for A Better World. De samenwerking met Capgemini kwam eenvoudig tot stand. “Het doel van onze bedrijven is om met de inzet van technologie en data het voedselsysteem te vernieuwen. We maken te weinig gebruik van de mogelijkheden die er nu al zijn om slimmer met voedselverspilling om te gaan.”

De koks van Google verspillen niet

Google doet er zelf ook alles aan om voedselverspilling tegen te gaan. Dagelijks maken honderdduizenden werknemers wereldwijd gebruik van restaurants/cafetaria’s/barretjes in de kantoren van de data- en techgigant. Het zelf ontwikkelde softwareprogramma Leanpath helpt chefs in al die restaurant bij te houden welk voedsel er wordt verspild. Ze kunnen die gegevens vervolgens gebruiken om wijzigingen aan te brengen in de manier waarop ze voedsel bereiden, koken en serveren. Is het inkopen van zeebaars wel zo verstandig als de chef de staart en de kop niet gebruikt?

Smit vertelt dat deze oplossing al wordt aangeboden aan bedrijven en instellingen die beschikken over eigen restaurants. Hij haalt ook een andere ontwikkeling aan. “Eigenlijk hebben we alle datapunten vanuit die hele foodketen. Als datatechbedrijf zijn we daarom begonnen met het ontwikkelen van een datalaag over de gehele end-to-end supply chain, dus over die losse datapunten heen. We hebben het digital twin supply chain genoemd, waardoor je veel meer inzicht krijgt over die keten. Het doel is dat je veel beter kunt zien wat de consequenties zijn van keuzes en daardoor beter kunt gaan handelen.”

Tesco heeft digitaal platform tegen verspilling

Uit het gesprek tussen de twee wordt duidelijk dat het een lastige opgave is om de keten van boerderij of kas tot op het bord goed te laten samenwerken. Jacobs is namens Capgemini betrokken bij het The Consumer Goods Forum. In dit wereldwijd acterende platform praten CEO’s van vijftig leidende retailers en fabrikanten, maar ook andere partners uit de foodketen over een betere samenwerking om uiteindelijk die consument beter te bedienen. “Bijvoorbeeld om te voldoen aan de uitgangspunten van verplichte ESG-rapportages zijn ze allen van elkaar afhankelijk. Het is voor de deelnemers in de keten heel relevant om transparant te zijn, te weten wat ze doen. Op het moment dat je je (niet commercieel sensitieve) data voor iedereen beschikbaar stelt, neem je automatisch al een hoop complexiteit weg”, aldus Jacobs. “Het betekent dat de relevante data over wat jij doet, de impact die het heeft, vrijelijk beschikbaar zijn voor iedereen. Het is een lastige uitdaging. Data zijn overigens niet de driver maar de belangrijkste enabler. Zo heeft de Britse supermarktketen Tesco een portal gecreëerd waar leveranciers aan Tesco hun overschot op kunnen plaatsen. De toeleveranciers zijn concurrenten van elkaar, maar zo wordt wel getracht verspilling te voorkomen.”

Smit vult aan: “Je kunt in de foodretail binnen de vier muren van een magazijn maximaal optimaliseren, zodat derving minimaal is. Maar uiteindelijk moet je naar de gehele keten kijken: samenwerken is dan het enige.”

Met alleen een dynamisch schaplabel ben je er niet

De consument is ook onderdeel van de keten. Zowel Jacobs als Smit vinden dat door slim gebruik van data in de winkel of thuis, de consument beter geholpen kan worden; daardoor minder verspilt én gezonder gaat leven. Jacobs: “We hebben onderzoek gedaan onder consumenten. Zij zeggen dat ze door die retailers en fabrikanten geholpen willen worden op het vlak van de juiste hoeveelheid kopen, maar ook bij het maken van gezondere keuzes. Consumenten willen de juiste porties kopen, zodat ze niets hoeven weg te gooien. De doelstelling van de supermarkt moet niet zijn alleen maar meer te verkopen, maar juist ervoor zorgen dat in dat boodschappenmandje meer groenere en gezondere producten komen.”

Ter illustratie, door bijvoorbeeld slim met data om te gaan, kunnen elektronische schaplabels in de supermarkt derving voorkomen. De consument kan dan goedkoper een product kopen. Maar voor Smit is een vroege prijsverlaging om bijvoorbeeld een teveel aan ijsbergsla kwijt te raken, een stap. “Maar”, zegt hij. “Het blijft kleuren in de marge. We zullen echt veel harder op zoek moeten gaan naar impactvolle zaken die voedselverspilling verminderen. Wat ik al eerder zei, er valt veel te winnen met het op orde hebben van de supply chain. Als je op tijd aflevert, verspil je minder. Data verschaffen je verder de mogelijkheid als retailer veel gerichtere assortimentskeuzes te maken. Wat is het nut van een derde slavariant of zes soorten eieren in het schap? De complexiteit van de keten is voor ons een uitdaging, maar dat is nu juist de reden om met passie eraan te werken.”