De noodzaak voor betrouwbare duurzaamheidsdata

Wetgeving

Op 11 December 2019, heeft de Europese Commissie (EC) het Green Deal plan[1] gepresenteerd. Dit plan moet de Europese Unie (EU) omvormen in een moderne, grondstoffenefficiënte en concurrerende economie. De EU heeft op dit onderwerp een voortrekkersrol ingenomen.

Het green deal plan omvat de Europese klimaatwet waarin de volgende klimaatdoelen wat betreft het reduceren van de uitstoot van broeikasgassen zijn vastgelegd:

• Tegen 2030 de uitstoot van broeikasgassen in de Europese Unie te reduceren met ten minste 55% ten opzichte van 1990.
• Het bereiken van een netto-nul uitstoot van broeikasgassen voor 2050.

Om deze doelen te behalen is de Europese Commissie afhankelijk van overheden en ondernemingen. Ondernemingen worden doormiddel van wetgeving verplicht gesteld om duurzaamheidsinformatie te rapporteren. Op 28 November 2022 heeft de Europese Raad zijn definitieve goedkeuring gegeven aan de richtlijn duurzaamheids­rapportage door ondernemingen genaamd het Corporate Sustainability Reporting Directive[2] (CSRD).  Dit is de laatste stap voor de invoering van de richtlijn door de EU-lidstaten. De duurzaamheidsrapportage vereisten onder CSRD zijn gespecificeerd in de European Sustainability Reporting Standards[3] (ESRS). De ESRS bestaat uit generieke standaarden en sectorspecifieke standaarden. De generieke standaarden zijn beschikbaar. De sectorspecifieke standaarden worden in fases ontwikkeld. Het duurzaamheidsverslag waarin de informatie wordt gerapporteerd dient onderdeel uit te maken van het bestuursverslag en zal aan een auditverplichting onderhevig worden. Dit geeft de intentie aan om de rapportage van duurzaamheidsinformatie aan dezelfde verwachtingen te laten voldoen als de financiële rapportage.   

CSRD is de opvolger van de Non Financial Reporting Directive (NFRD), op basis waarvan beursgenoteerde ondernemingen met meer dan 500 werknemers al vanaf 2020 duurzaamheidsinformatie moeten rapporteren. CSRD introduceert echter een aantal belangrijke uitbereidingen ten opzichte van NFRD. De wijzigingen met de grootste impact betreffen:

• Reikwijdte: De reikwijdte van de CSRD-wetgeving omvat alle beursgenoteerde ondernemingen en grote niet-beursgenoteerde ondernemingen alsook bedrijven uit het midden- en kleinbedrijf met een beursnotering en vanaf 2028 ook ondernemingen buiten de EU die onder de kwalificatiecriteria vallen.
• Waardeketen: De ondernemingen die op grond van de CSRD moeten rapporteren moeten ook over hun waardeketen verschillende duurzaamheidsindicatoren vermelden. Dit omvat onder anderen scope 3 emissies, CO2-emissies veroorzaakt in de keten. Hier wordt onder het kopje “CO2 emissies” verder op ingegaan.
• Verplichte audit: Om de betrouwbaarheid van duurzaamheidsverslaggeving te waarborgen, zal een mate van zekerheid door middel van een externe audit verkregen moeten worden.
• Materialiteit: Ondernemingen zullen een materialiteitsanalyse moeten uitvoeren om te identificeren wat de materiele duurzaamheidstopics voor de onderneming zijn. Waarbij materialiteit gedefinieerd is als potentiële financiële impact op de onderneming als gevolg van duurzaamheidsrisico’s en kansen alsook impact van de bedrijfsoperaties op mens en planeet. Voor onderwerpen die volgens de onderneming als niet materieel aangemerkt worden zal uitgelegd moeten worden hoe deze beoordeling tot stand is gekomen.
• Digitale aanlevering: Om de leesbaarheid en identificatie van de duurzaamheidsverslaglegging te bevorderen, dienen ondernemingen de duurzaamheidsrapportage te voorzien van digital tagging (XBRL). Deze tagging wordt al langer voor rapportage van financiële data gebruikt en wordt met de invoering van de CSRD ook voor niet-financiële rapportage geïntroduceerd.

De rapportverplichting voor ondernemingen voortvloeiend uit CSRD staat gepland om volgens onderstaande schema in werking te treden. Naar schatting zullen meer dan 50.000 ondernemingen die in de Europese Unie actief zijn onder de CSRD vallen, waarvan rond de 5.000 Nederlandse ondernemingen.

Ondernemingen	Boekjaar startend op of vanaf
Beursgenoteerde ondernemingen met meer dan 500 medewerkers	1 januari 2024
Grote ondernemingen met een EU-rechtsvorm die voldoen aan ten minste 2 van de volgende 3 criteria: · Meer dan 250 werknemers · Omzet van meer dan EUR 40 miljoen · Balanswaarde van meer dan EUR 20 miljoen	1 januari 2025
Middelgrote en kleine beursgenoteerde ondernemingen. Gesimplificeerde rapportage standaarden.	1 januari 2026

CO2 Emissies

Een belangrijk onderdeel van de duurzaamheidsrapportage omvat de uitstoot van broeikasgassen door de organisatie en in de waardeketen. De grootste categorie broeikasgas is CO2. Dit komt voornamelijk in de atmosfeer terecht door verbranding van fossiele brandstoffen. CO2 uitstoot wordt onderverdeelt in drie categorieën zoals gedefinieerd door het greenhouse gas protocol[4]:

Scope 1: Directe emissies van bronnen in eigen bezit of onder controle.
Scope 2: Indirecte emissies veroorzaakt door de generatie van ingekochte elektriciteit, stoom, warmte en koeling.
Scope 3: Alle overige indirecte emissies die voorkomen in de waardeketen van een bedrijf, zowel vanuit de input (i.e. leveranciers) als output (i.e. klanten) kant.

Uit het recente data for net zero rapport[5], waarvoor 900 CxOs ondervraagt zijn over hun net zero doelstellingen, blijkt dat de meeste ondernemingen nog niet goed zijn voorbereid om CO2-emissie data te verzamelen en hier inzichten uit te verkrijgen. Met name scope 3 emissie data is een uitdaging. Slechts 22% van de ondernemingen geeft aan dat ze momenteel scope 3 emissie data verzamelen.

Uitdagingen

We hebben de CxOs ook gevraagd wat de grootste uitdagingen zijn wat betreft het rapporteren van emissie data. De respondenten geven aan dat de grootste uitdagingen zijn:

• Het ontbreken van data
  • Data zoals emissiedata van toeleveranciers is niet beschikbaar
• De betrouwbaarheid van de data
  • Veel van de emissiedata wordt in spreadsheets verzameld en aangeleverd waarbij het niet inzichtelijk is hoe de data tot stand gekomen is en wat de kwaliteit van de data is.
• De hoge kosten verbonden aan het verzamelen van de data
  • Het is tijdsintensief om alle emissiedata te verzamelen en consolideren.
• De actualiteit van de data
  • De beschikbare data heeft betrekking op het verleden en is vaak statisch waardoor het geen actuele inzichten verschaft.
• Het voldoen aan audit vereisten
  • Doordat data niet via gecontroleerde datastromen beschikbaar wordt gemaakt, ontbreekt inzicht in de origine en kwaliteit van de data waardoor niet aan de audit vereisten worden voldaan.

Aanbevelingen

CSRD introduceert nieuwe, complexe rapportagevereisten welke een goede voorbereiding vereisen. Ondernemingen met meer dan 500 werknemers in de EU zullen voor het eerst over boekjaar 2024 moeten rapporteren. Het is voor ondernemingen van belang om zo snel mogelijk inzicht te verkrijgen in wat er moet gebeuren om aan de rapportageverplichting te voldoen.

De volgende stappen helpen voor een goede voorbereiding:

• Erken het belang van CSRD voor de onderneming: Zorg ervoor dat er onder het leiderschap van de onderneming kennis is, en erkenning heeft over het belang van CSRD. Dit is noodzakelijk om voorbereidingen te treffen en voldoende middelen beschikbaar te hebben voor de rapportageverplichting onder CSRD.
• Voer een CSRD-gereedheidsanalyse uit: Voer een analyse uit om te identificeren wat er gerapporteerd moet worden, welke informatie en kennis er al is, en wat er nog ontbreekt. Zorg ervoor dat er binnen de onderneming de vereiste kennis is, of verkregen wordt.
• Ga het gesprek aan met ketenpartners: Ga met ketenpartners in gesprek over de verwachtingen wat betreft informatievoorziening zodat ze zich hierop kunnen voorbereiden. Het is van belang om ervoor te zorgdragen dat de data volgens dezelfde definities berekend wordt en in een eenduidig formaat wordt aangeleverd.  
• Creëer een centrale bron voor duurzaamheidsdata: Het rapporteren van betrouwbare duurzaamheidsdata vereist een gedegen fundering in de vorm van een informatiesysteem. De vereisten aan de data, het (toenemende) volume en update frequentie van de data alsook de diversiteit aan databronnen benadrukken het belang van een centrale bron voor duurzaamheidsdata binnen de onderneming waarin de kwaliteit van de data gewaarborgd wordt.
• Actieplan: Begin tijdig met het opstellen van een plan van aanpak om inzicht te krijgen in de benodigdheden en tijdslijn. Vaak moet er nog heel wat werk verzet worden.

Er is een veelvoud aan duurzaamheidsrapportage oplossingen beschikbaar in de markt, maar geen één voorziet in de totale behoefte van data verzameling, bewerking, tot rapportage. Het is dan ook onoverkomelijk dat er binnen de onderneming verschillende applicaties gebruikt worden. Om hierin te voorzien en te zorgen voor consistentie in het gebruik van de data, is het van belang om een centrale databron voor duurzaamheidsdata te creëren. De meeste ondernemingen hebben al een dataplatform maar veelal is duurzaamheidsdata hier nog niet volledig in geïntegreerd. Het is aan te raden om de verzameling van duurzaamheidsdata zoveel mogelijk te automatiseren en de data te integreren in de al bestaande omgeving. Een centrale bron voor duurzaamheidsdata binnen de onderneming zorgt voor:

• Controle over de data: Behoudt controle over de data en faciliteer en beheer toegang en gebruik van de data.
• Betrouwbaarheid van de data: Zorg voor betrouwbaarheid en consistentie van de data door transparantie in herkomst van de data en kwaliteitsmanagement.
• Flexibiliteit: Faciliteer het gebruik verschillende applicaties en voeg eenvoudig meer datapunten en -bronnen toe. Reduceer afhankelijkheid van partijen die applicaties en oplossingen aanbieden.
• Relevant datamodel: Creëer en beheer een duurzaamheidsdatamodel wat aansluit bij, en kan meegroeien met de behoefte van de onderneming.
• Data gedreven besluitvorming: Geef toegang tot duurzaamheidsdata aan de verschillende functies binnen de onderneming en stimuleer het creëren van inzichten uit de data voor besluitvorming.

Capgemini helpt klanten in hun data, technologie en duurzaamheidstransitie met advies, inzichten en implementatie. Met gebruik van onze kennis, ervaring en oplossingen helpen we klanten van strategie tot implementatie, om in de huidige en toekomstige duurzaamheidsbehoeften te voorzien.

Naam: Martijn van Schaik
Functie: Sustainability Data Leader, Insights & Data

Email: martijn.van.schaik@capgemini.com
LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/vsmartijn/

---

[1] https://ec.europa.eu/clima/eu-action/european-green-deal/european-climate-law_en

[2] https://finance.ec.europa.eu/capital-markets-union-and-financial-markets/company-reporting-and-auditing/company-reporting/corporate-sustainability-reporting_en

[3] https://www.efrag.org/lab6

[4] https://ghgprotocol.org/

[5] https://www.capgemini.com/insights/research-library/data-for-net-zero/