Capgemini’s World Energy Markets Observatory rapport 2020:

De nieuwste editie van het rapport weerspiegelt twee tegengestelde tendensen: enerzijds een voortzetting van eerdere trends gerelateerd aan de energietransitie, hernieuwbare energiebronnen en opslagtechnologie, de klimaatverandering en de evolutie van de energiemarkten; en anderzijds de diepgaande impact van COVID-19 op de hele sector in 2020, die voor een reset van de uitgangspunten heeft gezorgd en zal resulteren in een zogenoemd “nieuw normaal”.

De belangrijkste punten van het rapport zijn:

1. De aanzienlijke daling van de energieconsumptie door COVID-19 heeft geleid tot de grootste vermindering van de uitstoot van CO2 sinds de Tweede Wereldoorlog, maar de klimaatveranderingsdoelstellingen op lange termijn zijn nog steeds zeer uitdagend.

Met de wereldwijde economische groeivertraging in 2019 lag de groei van het bbp van de G20-landen 0,8 punt onder die van het voorgaande jaar. De groei van de energievraag vertraagde met een toename van het verbruik van slechts 0,7 procent, tegenover 2,2 procent in 2018. Terwijl de wereldwijde uitstoot in 2019 (hoogste niveau ooit) met 0,6 procent bleef stijgen, daalde de uitstoot in de energiesector specifiek met 0,4 procent als gevolg van een combinatie van factoren, waaronder: een verschuiving van kolen naar gas; groei van hernieuwbare energiebronnen; en verbetering van de energie-efficiëntie. De aanzienlijke daling van het verbruik als gevolg van COVID-19 heeft geleid tot de grootste vermindering van de broeikasgasemissies sinds de Tweede Wereldoorlog. Verwacht wordt dat de uitstoot in 2020 met naar schatting 7 tot 8 procent zal afnemen als gevolg van mobiliteitsbeperkingen en een sterke industriële vertraging.

Ondanks de schijnbaar positieve data in 2020 zijn deze reducties volgens Colette Lewiner, Senior Adviseur Energy & Utilities bij Capgemini, tijdelijk: “Deze 2020-emissiereductie hangt samen met de lock-down periode en de mobiliteitsbeperkingen. De emissies zullen waarschijnlijk weer toenemen naarmate de wereld zich herstelt van de pandemie. Ter illustratie: er is elk jaar voor de komende 10 jaar een vergelijkbare beperking nodig om op de juiste koers voor het milieu te komen, wat natuurlijk niet haalbaar is. Er zijn ingrijpende veranderingen nodig om de doelstellingen inzake klimaatverandering te bereiken.”

2. Opwekking uit hernieuwbare bronnen en opslagtechnologieën worden snel volwassen.

Hernieuwbare energiebronnen zijn goed voor meer dan de helft van de wereldwijde investeringen in elektriciteitsopwekking, meer in de ontwikkelde landen en minder in de ontwikkelingslanden die steenkool- en gascentrales blijven bouwen om aan de groeiende vraag naar elektriciteit te voldoen. Met de groeiende markt voor hernieuwbare energie en technologische vooruitgang dalen de kosten in 2019 opnieuw met meer dan 10% (wind- en zonne-energie), waarbij maand na maand steeds lagere kosten worden geboekt. Offshore-windenergie lijkt nu veelbelovend, terwijl de acceptatie aan land een probleem blijft.

De kosten voor accu’s voor elektrische voertuigen en stationaire opslag zijn in 2019 opnieuw met 19% gedaald (voor Li-Ion-accu’s) en er zijn 115 megafabrieksprojecten geregistreerd, waarvan 88 in China. De Aziatische spelers (China, Japan en Zuid-Korea) domineren deze markt.

Ondertussen zet Europa duidelijk stappen in de ontwikkeling van waterstof als bron van groene stroom om het verlies aan dominantie op het gebied van batterijen en zonnepanelen goed te maken. In juli 2020 besloot de Europese Commissie om tegen 2050 tussen 180 en 470 miljard euro te investeren om in 2050 een aandeel van 12-14% te bereiken voor groene waterstof in de Europese energiemix[1]. Duitsland en Frankrijk zullen in hun stimuleringsplannen respectievelijk 9 miljard euro en 7 miljard euro uittrekken voor de ontwikkeling van waterstof.

3. Het groeiende aandeel van hernieuwbare energie in de energiemix in combinatie met een lager aandeel van conventionele energieopwekking op basis van fossiele brandstoffen, betekent dat de betrouwbaarheid van het net een punt van zorg wordt.

Met het toenemend aandeel van hernieuwbare energie (wind- en zonne-energie) is het moeilijker om het net in evenwicht te brengen en kan de leveringszekerheid in gevaar komen. Deze situatie kwam dit jaar zowel in Europa als in de VS voor:

• In april 2020, tijdens lock-down, heeft een daling van het elektriciteitsverbruik in Europa, in combinatie met zonnig en winderig weer, geresulteerd in een hoog aandeel (tot 60 à 70%) van hernieuwbare elektriciteit op het net. In Duitsland en het Verenigd Koninkrijk was er bijna sprake van stroomuitval, wat aantoont dat de netten en de regelgeving zich niet hebben aangepast aan het hoge aandeel van hernieuwbare energie dat voor het einde van het decennium is gepland.
• Medio augustus 2020, tijdens een hittegolf, kreeg Californië te maken met een stroomstoring, waarbij de elektriciteitsbevoorrading voor 33% afhankelijk is van hernieuwbare energie, meestal uit zonne-energie. Dit is een uitdaging op warme zomeravonden, wanneer de elektriciteit uit zonne-energie tot nul daalt, maar de vraag naar airconditioning blijft bestaan. Deze uitdaging zal nog groter worden als Californië zijn doelstellingen van 60% hernieuwbare elektriciteit in 2030 haalt, terwijl de productie van fossiele brandstoffen en kerncentrales die gepland zijn, geleidelijk wordt afgebouwd.

Philippe Vié, Global Head van de Energy en Utilities sector bij Capgemini, voegt hieraan toe: “Tal van digitale instrumenten en middelen zijn volwassen en beschikbaar om de voorspelbaarheid, de betrouwbaarheid, de stabiliteit van het net en ten slotte de leveringszekerheid te verbeteren, waardoor de energietransitie wordt versneld“.

Netstabiliteit vereist planbare energiebronnen, opslag of bruikbare verbruiksflexibiliteit. Capgemini’s WEMO identificeert verschillende manieren om het balanceren van het net te verbeteren daar waar een groot deel van de opwekking uit hernieuwbare bronnen komt, met name door verbeterde opwekkingsvoorspellingen, opslagopties die geen koolstofuitstoot veroorzaken en, met name, batterijen op korte termijn en waterstof in de toekomst. Het gebruik van digitalisering, kunstmatige intelligentie en automatisering om een grotere nauwkeurigheid van de vraagvoorspelling en het beheer van de vraagzijde mogelijk te maken; en het inzetten van een smart grid op schaal zijn ook strategieën om het beheer van een gedistribueerde energiemix te verbeteren. De ontwikkeling van de regelgeving moet stimulansen bieden die positieve economische signalen en het juiste type investeringen stimuleren.

4. Zullen de plannen na COVID-19 een groenere economie stimuleren?

Een derde van de 750 miljard euro van het Europees herstelfonds[2] zal worden besteed aan duurzaamheids- en energietransitie projecten. De plannen van de lidstaten bevatten vergelijkbare verhoudingen voor milieuprojecten. Volgens WEMO is dit een zeer goede vooruitgang; de uitvoering van deze plannen zal echter van cruciaal belang zijn. In het verslag wordt daarom aanbevolen deze duurzaamheidsfondsen te volgen en de “groene” voorwaarden voor de toewijzing te versterken.

Om de klimaatveranderingsdoelstellingen te halen en tegelijkertijd de energieleveringszekerheid te waarborgen, geeft het rapport de volgende aanbevelingen:

• Beperk de uitstoot van broeikasgassen: stel een zinvolle koolstofprijs vast en/of leg CO2-belastingen op, met name op ingevoerde producten; houd de uitstoot van methaan (een zeer krachtig gas) beter onder controle.
• Stimuleer de bouw van koolstofvrije opwekkingsinstallaties (hernieuwbare energiebronnen, maar ook veilige kerncentrales) om “groene” elektriciteitsopwekking te bevorderen.
• Stimuleer elektrificatie (vooral transport) om te komen tot een systematische de-carbonisatie van de economie.
• Zorg voor een veilig netbeheer met een groter aandeel van hernieuwbare bronnen door de netten te moderniseren, verder te digitaliseren (waarbij ook de tariefberekening wordt gewijzigd om digitale investeringen te vergoeden), dynamische tarieven op te leggen om de respons van de vraagzijde te verhogen, en de “merit-order” te wijzigen om een beperking van de hernieuwbare energiebronnen mogelijk te maken wanneer dat nodig is.
• Ontwikkel groene waterstof
• Zorg ervoor dat het “groene” deel van de stimuleringsmaatregelen wordt gerealiseerd.

Het World Energy Markets Observatory rapport is een jaarlijkse publicatie van Capgemini die de belangrijkste indicatoren van de elektriciteits- en gasmarkten in Noord-Amerika, Europa, Azië (inclusief China en India) en Australië monitort. Deze editie behandelt voor het eerst dit jaar de druk op de olie & gas bedrijven, die leidt tot meer diversificatie en CO2-neutraliteit. De 22e editie, die voornamelijk is opgesteld op basis van publieke gegevens in combinatie met de expertise van Capgemini in de energiesector, verwijst naar gegevens uit 2019 als eerste helft van 2020 (gevolgen van de eerste golf van een pandemie). Speciale expertise op het gebied van regelgeving en klantengedrag, alsmede marktgegevens zijn geleverd door onderzoeksteams van De Pardieu Brocas Maffei, VaasaETT en Enerdata.

Klik hier voor meer informatie en om een volledige kopie van het rapport te downloaden.

[1] https://ec.europa.eu/energy/sites/ener/files/hydrogen_strategy.pdf

[2] Source: Climatechangenews.com, “EU €750 billion Covid recovery fund comes with green conditions”